Γειά σας,
Είμαι ο Αχιλλέας Κωστούλας, και στο podcast (διάρκειας 23 λεπτών) θα κάνουμε μαζί μια σύντομη περιήγηση στην ιστορική διαδρομή της γλωσσολογίας.
Η περιήγηση αυτή είναι, αναγκαστικά, επιλεκτική: ούτε ο χρόνος ούτε το μέσο επιτρέπει να κάνουμε μια πληρη καταγραφή κάθε στιγμιότυπου της εξέλιξης της επιστήμης. Ούτε θα σταθώ συγκεκριμένα σε ονόματα και σχολές σκέψης, γιατί δεν είναι αυτός ο σκοπός μου. Όσοι όμως και όσες ενδιαφέρεστε για αυτού του είδους τη λεπτομέρεια, μπορείτε να ανατρέξετε στην προτεινόμενη βιβλιογραφία παρακάτω.
Αυτό που θα προσπαθήσω εγώ να κάνω, εδώ, παρουσιάζοντας μια σειρά από ορόσημα στη διαδρομή της επιστήμης, είναι να δείξω ότι σε κάθε φάση της ιστορίας της, η γλωσσολογία ως επιστήμη αντανακλά τους προβληματισμούς και τις ιδεολογικές αναζητήσεις της εποχής της.
Σε κάθε φάση της ιστορίας της, η Γλωσσολογία αντανακλά τους προβληματισμούς και τις ιδεολογικές αναζητήσεις της εποχής
Tweet
Η ιστορική διαδρομή της γλωσσολογίας
Τα κύρια ορόσημα που παρουσιάζονται στο podcast είναι τα ακόλουθα:
- Αρχαιότητα: ο προβληματισμός για τη γλώσσα συμβαδίζει με τις φιλοσοφικές αναζητήσεις της εποχής (σχέση νοήσης και λόγου). Ακόμη, γίνονται οι πρώτες προσπάθειες περιγραφής και ρύθμισης.
- Εποχή των Ανακαλύψεων: γίνεται συστηματική καταγραφή των γλωσσών που ομιλούνται στις νέες χώρες για να διευκολυνθεί το εμπόριο και το ιεραποστολικό έργο. Γεννιέται έτσι η συγκριτική μέθοδος.
- 18ος-19ος αιώνας: ανακαλύπτονται συστηματικές ομοιότητες μεταξύ γλωσσών και ιδιαίτερα των παλαιότερων μορφών τους. Μέσα από ιστορικο-συγκριτικές μεθόδους θεμελιώνεται η Ινδοευρωπαϊκή θεωρία.
- Πρώτο μισό 20ού αιώνα: γίνεται στοφή στις σύγχρονες γλώσσες και συστηματική μελέτη της δομής τους. Αναπτύσσεται η δομική (ή στρουκτουραλιστική) γλωσσολογία.
- Δευτερο μισό 20ου αιώνα: η γλωσσολογία αναπροσανατολίζεται από τα δομικά χαρακτηριστικά των επιμέρους γλωσσών στα γενικά (“καθολικά”) στοιχεία της Γλώσσας (για τη διάκριση Γλώσσας-γλωσσών, περισσότερα εδώ).
- 21ος αιώνας: Οι ορίζοντες της γλωσσολογίας ανοίγουν, συμπεριλαμβάνοντας ερωτήματα που έχουν να κάνουν την ατομική και συλλογική μας ταυτότητα.
Περισσότερες λεπτομέρειες θα βρείτε στο podcast και τις διαφάνειες που το συνοδεύουν. Ελπίζω να το βρείτε ενδιαφέρον και, όπως πάντα, θα χαρώ πολύ να διαβάσω τα σχόλια, τις παρατηρήσεις, αλλά και ενδεχόμενες ενστάσεις, που μπορείτε να καταχωρήσετε στα σχόλια, στο τέλος της σελίδας αυτής.
To podcast και οι συνοδευτικές διαφάνειες
Προτεινόμενη βιβιογραφία
- Harris, R. A. (2021). The linguistics wars: Chomsky, Lakoff, and the battle over deep structure (2η εκδ.). Oxford University Press.
- Robins, R. H. (2015). A short history of linguistics (4η εκδ.). Longman. [Στα ελληνικά: Σύντομη ιστορία της γλωσσολογίας: Επισκόπηση γνωστών ρευμάτων γλωσσολογικής σκέψης (μτφρ. Α. Μουδοπούλου). Νεφέλη.]
